Muzeum Ziemi Piskiej - Kartografia i Tatarzy w historii dawnego Pisza i okolic

Najstarsze mapy regionu pochodzą z czasów krzyżackich i były tworzone m.in. przy udziale Mikołaja Kopernika, ale to Józef Naronowicz-Naroński dokonał prawdziwego przełomu w kartografii ziem pruskich. Powiat piski opisał na mapie Districtus Johannisburgensis z 1660 r., a publikacja, choć niewielka, bo liczy zaledwie 69x45 cm i jej średnia skala to 1:105 000, stanowi dzisiaj niezwykle ciekawe źródło historyczne.

O Naronowiczu-Narońskim i jego mapie podczas spotkania w Muzeum Ziemi Piskiej opowiadał dr Robert Klimek, który z pasją od lat bada kartograficzne zabytki. Olsztyński historyk podczas piątkowego spotkania na przykładzie mapy powiatu piskiego mówił o innowacjach, które wprowadzał XVII-wieczny kartograf, ale tłumaczył także jego błędy.

Powiat piski na mapie Naronowicza-Narońskiego to puszczańska, jeszcze bardzo słabo zaludniona część zachodnia i dobrze rozwinięte osadniczo tereny na wschód od Pisza. Dzięki oznaczeniu wielkości wsi w morgach i łanach możliwe jest dzisiaj określenie m.in. ich znaczenia. Na piskiej mapie pojawiają się także sygnaturki i legenda, co stanowiło wówczas dużą innowację. Autor zaznaczył m.in. parafie, dwory oraz fortyfikacje, określając przy tym ich stan. W części zalesionej pojawiają się dodatkowo zwierzęta łowne, co można oczytać jako wskazanie myśliwskiego potencjału Puszczy Piskiej.

Mapa powstała tuż po potopie szwedzkim i najeździe Tatarów, którzy wyludnili część miejscowości. Te zostały przez Naronowicza-Narońskiego oznaczone krzyżykiem. Wiadomo, że do części z nich już nigdy nie wrócili mieszkańcy. Łącznie na przestrzeni blisko 400 lat przestało istnieć 30 miejscowości, które na swojej mapie zaznaczył kartograf.

Piątkowe spotkanie wpisywało się w cykl muzealnych obchodów 380. rocznicy nadania Piszowi praw miejskich.